PAUL VALÉRY
ΠΟΙΗΜΑΤΩΝ
ΕΡΑΣΤΗΣ
Αν
δω μεμιάς τη σκέψη μου όπως στ’ αλήθεια είναι, δεν θα βρω έπειτα την άνεση να παρακολουθήσω
εκείνη την εσωτερική ομιλία, την απρόσωπη και χωρίς καν απαρχές· ούτε αυτά τα εφήμερα σχήματα· ούτε
και αυτή την ατέρμονη σειρά εικασιών, που για τη δική τους ευχέρεια διακόπηκαν
και που μετασχηματίζονται τώρα η μία μέσα στην άλλη, δίχως τίποτα να τις αλλάζει
στην πορεία τους. Ασύνεκτη
χωρίς να φαίνεται και προς στιγμήν εκμηδενισμένη μες στον αυθορμητισμό της, η
σκέψη, από την ίδια της τη φύση, στερείται ύφους.
Δεν έχω κάθε μέρα, όμως, την εξουσία να θέτω υπό την εποπτεία μου την όποια αναγκαία οντότητα, ούτε να προσομοιώνω τα νοητικά εκείνα όρια που θα μου παρείχαν την εντύπωση αρχής, πληρότητας και τέλους, για ν’ αντικατασταθούν έτι οι απαράδεκτες αποδράσεις μου.
Το ποίημα συνιστά διάρκεια, όπου εγώ, αναγνώστη μου, αναπνέω έναν νόμο εκ των προτέρων θεσπισμένο· εκεί διαθέτω την ανάσα μου και της φωνής μου τις μηχανές· ή απλώς και μόνο το δυναμικό τους, που έρχεται να καταλλαγεί με τη σιωπή.
Παραδίνομαι στο έως λατρείας υπέροχο δέλεαρ: να διαβάζω, να ζω όπου με πηγαίνουν οι λέξεις. Όπως εμφανίζονται, έτσι και καταγράφονται. Εναρμονίζονται οι ήχοι τους. Οι δονήσεις τους, ακολουθώντας διαλογισμό τετελεσμένο, συντίθενται μέχρι του σημείου να φθάνουν να περιπέσουν, κατά ομάδες θαυμαστές ή αμιγείς, σε συντονισμό. Ακόμα δε και οι απορίες και οι εκπλήξεις μου είναι προστατευμένες· έχουν εκ των προτέρων φυλαχτεί και αποτελούν συστατικά μέρη του όλου.
Οιακιζόμενος από τη μοιραία πράξη της γραφής –και δεδομένου ότι το μόνιμο μέτρο καθορίζει απαρεγκλίτως τη μνήμη μου– βιώνω εκ νέου την κάθε λέξη με το άπαν της ισχύος της, μιας και την προσδοκούσα άλλωστε τόσο και τόσο πολύ να έλθει σ’ εμένα. Αυτός ο ευεργετικός ρυθμός, που με κατέχει και με μεταφέρει και εγώ τον χρωματίζω, είναι ο ίδιος ακριβώς που με προφυλάσσει κρατώντας με μακριά από το αληθές και το ψευδές. Είμαι, ναι, αναμφισβητήτως διχασμένος, και ο λογισμός μου δεν δουλεύει. Τίποτα τυχαίο μεν, αλλά μια έκτακτη εύνοια της τύχης και επιβεβαιώνεται και εμπεδώνεται. Χωρίς ιδιαίτερο κόπο βρίσκω τη γλώσσα αυτής της ευτυχίας, και σκέπτομαι με τεχνάσματα: πρόκειται για σκέψη βέβαιη, ασφαλή, θαυμαστώς προορατική, με όλα τα τυχόν κενά της σωστά υπολογισμένα, χωρίς τυχόν αθέλητα ερεβώδη σημεία, και των οποίων η κίνηση με ελέγχει και με διατάζει, η δε ολότητά τους με απαρτίζει και με ολοκληρώνει: σκέψη μοναδικά κατορθωμένη.
Δεν έχω κάθε μέρα, όμως, την εξουσία να θέτω υπό την εποπτεία μου την όποια αναγκαία οντότητα, ούτε να προσομοιώνω τα νοητικά εκείνα όρια που θα μου παρείχαν την εντύπωση αρχής, πληρότητας και τέλους, για ν’ αντικατασταθούν έτι οι απαράδεκτες αποδράσεις μου.
Το ποίημα συνιστά διάρκεια, όπου εγώ, αναγνώστη μου, αναπνέω έναν νόμο εκ των προτέρων θεσπισμένο· εκεί διαθέτω την ανάσα μου και της φωνής μου τις μηχανές· ή απλώς και μόνο το δυναμικό τους, που έρχεται να καταλλαγεί με τη σιωπή.
Παραδίνομαι στο έως λατρείας υπέροχο δέλεαρ: να διαβάζω, να ζω όπου με πηγαίνουν οι λέξεις. Όπως εμφανίζονται, έτσι και καταγράφονται. Εναρμονίζονται οι ήχοι τους. Οι δονήσεις τους, ακολουθώντας διαλογισμό τετελεσμένο, συντίθενται μέχρι του σημείου να φθάνουν να περιπέσουν, κατά ομάδες θαυμαστές ή αμιγείς, σε συντονισμό. Ακόμα δε και οι απορίες και οι εκπλήξεις μου είναι προστατευμένες· έχουν εκ των προτέρων φυλαχτεί και αποτελούν συστατικά μέρη του όλου.
Οιακιζόμενος από τη μοιραία πράξη της γραφής –και δεδομένου ότι το μόνιμο μέτρο καθορίζει απαρεγκλίτως τη μνήμη μου– βιώνω εκ νέου την κάθε λέξη με το άπαν της ισχύος της, μιας και την προσδοκούσα άλλωστε τόσο και τόσο πολύ να έλθει σ’ εμένα. Αυτός ο ευεργετικός ρυθμός, που με κατέχει και με μεταφέρει και εγώ τον χρωματίζω, είναι ο ίδιος ακριβώς που με προφυλάσσει κρατώντας με μακριά από το αληθές και το ψευδές. Είμαι, ναι, αναμφισβητήτως διχασμένος, και ο λογισμός μου δεν δουλεύει. Τίποτα τυχαίο μεν, αλλά μια έκτακτη εύνοια της τύχης και επιβεβαιώνεται και εμπεδώνεται. Χωρίς ιδιαίτερο κόπο βρίσκω τη γλώσσα αυτής της ευτυχίας, και σκέπτομαι με τεχνάσματα: πρόκειται για σκέψη βέβαιη, ασφαλή, θαυμαστώς προορατική, με όλα τα τυχόν κενά της σωστά υπολογισμένα, χωρίς τυχόν αθέλητα ερεβώδη σημεία, και των οποίων η κίνηση με ελέγχει και με διατάζει, η δε ολότητά τους με απαρτίζει και με ολοκληρώνει: σκέψη μοναδικά κατορθωμένη.
Μετάφραση:
Γιώργος Κεντρωτής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου