Η ΜΟΙΡΑ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ

 

CÉSAR CANTONI

 

Η ΜΟΙΡΑ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ

 

Η μοίρα των βιβλίων είναι απρόβλεπτη, όπως και αυτή των ανθρώπων. Υπάρχουν βιβλία που γίνονται δολοφονούνται, με το που θα βγουν απ’ το τυπογραφείο. Έτσι, ο Ρικάρδο Γκουιράλδες, αφού δημοσίευσε το Γυάλινο κουδούνι (El cicerro de cristal), απογοητευμένος από αυτό που είχε δημιουργήσει έπιασε και πέταξε όλη την έκδοση σε μια στέρνα. Παρόμοιο έγκλημα, αν και λιγότερο αποτρόπαιο, στοιχειοθετείται, όταν όσα βιβλία αρνούνται οι συγγραφείς τους βρίσκονται αποκλεισμένα από τον κατάλογο της λογοτεχνικής παραγωγής τους λες και πρόκειται για τίποτα νόθα παιδιά.

Πλην όμως αμείλικτη δεν είναι μόνο η αυτοκριτική: ποτέ δεν λείπουν τα βιβλία που είτε κατασχέθηκαν και πετάχτηκαν μαζικά στη φωτιά από τη σκοταδιστική μισαλλοδοξία κάποιου τυράννου εν υπηρεσία είτε έχουν ιδιοκτήτες που σπεύδουν να τα κάψουν, για να μη βρεθούν να είναι οι ίδιοι θύματα της τιμωρητικής πυράς.

Η αλήθεια είναι ότι τα βιβλία, άπαξ και κυκλοφορήσουν, γίνονται ανεξάρτητα και αποκτούν τη δική τους ζωή και ακολουθούν μονοπάτια αφάνταστα. Τα ανέκδοτα γύρω από την τύχη των βιβλίων είναι ατελείωτα, όντας μάλιστα όλα τους λίγο-πολύ περίεργα. Μια φορά κοιτάζοντας έναν πίνακα προσφορών σ’ ένα βιβλιοπωλείο του Μπουένος Άιρες, με έκπληξη έπεσα πάνω σ’ ένα βιβλίο γραμμένο από κάποιον γείτονά μου στη Λα Πλάτα· όταν το άνοιξα, διαπίστωσα ότι είχε ιδιόχειρη αφιέρωση σε έναν γνωστό σε όλη την Αργεντινή συγγραφέα, που όμως, όπως φαίνεται, ελάχιστα τον ενδιέφερε να κρατάει δώρα από τους συναδέλφους του.

Υπάρχουν εκείνοι που λένε ότι τα βιβλία δεν πρέπει να δανείζονται, επειδή, είτε από ξεχασιά, είτε από οκνηρία ή και από λόγους λιγότερο αθώους σπανιότατα επιστρέφονται. Υπάρχουν όμως και εκείνοι που τα αφήνουν επίτηδες σε δημόσιους χώρους –μπαρ, δρόμους, αίθουσες αναμονής, τρένα, λεωφορεία…– για να τα μαζέψουν άλλοι και να τραφούν με το διάβασμά τους.

Για να μη μακρηγορούμε, κάθε βιβλίο δημιουργεί τον δικό του αναγνώστη, τον οποίο και γυρεύει να βρει με πολλούς και διάφορους τρόπους. Μερικές φορές τον βρίσκει γρήγορα, ανοίγοντας τον διάλογο που προτείνουν οι σελίδες του· άλλες φορές πρέπει να κάνει ασυνήθιστα ταξίδια, κανονικούς περίπλους, και για μεγάλο χρονικό διάστημα, προτού βρεθεί κάποιο χέρι να το βγάλει και να το σώσει από κάποιο σκοτεινό ράφι ή κονισαλέο κασόνι. Τούτο το τελευταίο δεν έχει, όμως, και μεγάλη σημασία: διότι, αν υπάρχει κάτι που ξέρουν να κάνουν τα βιβλία, είναι να περιμένουν.

 

Μετάφραση: Γιώργος Κεντρωτής.