VITĚZLAV NEŽVÁL
ΔΕΥΤΕΡΟΛΕΠΤΟ
Ένα ώριμο κεράσι έχω κεράσει
Τα χείλη, τα χειλάκια σου, αγάπη μου.
Σ’ αρέσει –πες μου– το κεράσι;
Τέτοιαν ωραία ώρα –αναρωτιέμαι–
του απομεσήμερου πότε, ω, πότε
θα ξαναζήσω εγώ ξανά στο φόρτε;
Μια χούφτα αφράτες φράουλες, αγάπη μου,
έχεις να λυώνουνε μέσα στο στόμα
ενώ ένα λιβάδι σου χλωραίνει το βλέμμα•
κι εγώ που τη ζωή μου μετράω ακόμα
με τυχερά και με πολλαπλά απροσδόκητα,
για κοίτα, για –ω! – κοίτα, κοίτα
που σαν το γαρδέλι πετάω τρισόλβιος!
FRANTIŠEK HALAS
ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ
Αγγιγμένος απ’ ό,τι είναι αγάπη
Ολοένα τραβάω κοντά σου
Λυπημένος απ’ ό,τι είναι αγάπη
Ολοένα πετάω μακριά σου
Ξαφνιασμένος απ’ ό,τι είναι αγάπη
Αγρυπνώ με χαρά στο σκοτάδι
Πληγωμένος απ’ ό,τι είναι αγάπη
Επαιτώ με λαχτάρα το χάδι
Νικημένος απ’ ό,τι είναι αγάπη
Το φιλί της νυχτιάς καρτεράω
Και σωσμένος απ’ ό,τι είναι αγάπη
Στο κορμί σου απάνω ορμάω
VLADIMIR HOLAN
ΚΟΙΤΑ ΚΑΛΑ
Κοίτα καλά ετούτο ’δώ το παλιό όμορφο έπιπλο –
πόσο σε ηρεμεί η ομορφιά του, είναι τόσο μα τόσο ωραίο
που σώζει κάπως –όσο νά ’ναι–
κι εκείνο εκεί το δύσμοιρο πτυσσόμενο σιδερένιο κρεβάτι
στη γωνία!
Αμίλητος το έπιπλο το μαστόρεψε μάστορας
και το εμαστόρεψε καλά, να κρατήσει αιώνες, να μείνει·
το κρεβάτι, πάλι, τρίζει και σκουριάζει, μα λέει και
πώς ο έρως των θνητών,
πώς ο απελπισμένος θνητός έρως των ανθρώπων
την αιωνιότητα ανανεώνει
– την αιωνιότητα
που όμως ουδέποτε έπαψε νά ’ναι
διαβατική, αποδημητική, φευγαλέα…
Μετάφραση: Γιώργος Κεντρωτής
Διαβάζοντας την "Εξομολόγηση" ήρθε στο νου μου ένα άλλο ποίημα, το οποίο παραθέτω εδώ ως απάντηση ή ως παράλληλο κείμενο. Ας μου συγχωρεθεί που είναι κι αυτό ξενόγλωσσο, όντας γραμμένο στην αγαπημένη μου γερμανική, αλλά ελπίζω τουλάχιστον να δώσει χαρά στον "Kallimachus" που τη χρησιμοποιεί εξίσου.
ΑπάντησηΔιαγραφήWas es ist.
Es ist Unsinn
sagt die Vernunft
Es ist was es ist
sagt die Liebe
Es ist Unglück
sagt die Berechnung
Es ist nichts als Schmerz
sagt die Angst
Es ist aussichtslos
sagt die Einsicht
Es ist was es ist
sagt die Liebe
Es ist lächerlich
sagt der Stolz
Es ist leichtsinnig
sagt die Vorsicht
Es ist unmöglich
sagt die Erfahrung
Es ist was es ist
sagt die Liebe
(Erich Fried)
Να' ναι άραγε τόσο αντιφατική η αγαπή; Φοβάμαι ότι η απάντηση είναι καταφατική..Τι λέτε;
Εις αναμονή σχολίων,
Έλενα
Έλενα, ωραία η συμβολή σου με το ποίημα του Έριχ Φρήτ. Τό έχω μεταφράσει από χρόνια, μα πού είναι καταχωνιασμένο / χαμένο, έλα πές μου εσύ! Και είναι, μάλιστα, κλασικός Φρήτ. Αντίθετα ο Χάλας, που καταχώρισα εδώ, δεν είναι και τόσο "κλασικός" Χάλας. Αν θέλεις, πάντως, να διαβάσεις για τον Φραντίσεκ Χάλας, διάβασε (αν, εννοείται, δεν το έχεις ήδη διαβάσει) το "Αστείο" του Μίλαν Κούντερα. Εκεί μέσα θα βρεις μπόλικες σελίδες (με βαθυστόχαστες παρατηρήσεις) για τον ποιητή. Πέραν του ότι το "Αστείο" είναι κορυφαίο μυθιστόρημα... Μιας και άρχισες να γράφεις στο Αλωνάκι, γράφε συχνότερα! Χαίρε, και μαζί χαιρετισμούς στα ωραία Χανιά!
ΑπάντησηΔιαγραφήΥΓ. Το "Αστείο" να το διαβάσεις ή στη μετάφραση του Ανδρέα Τσάκαλη (εκδόσεις ΚΑΛΒΟΣ), που έχει γίνει από τα τσέχικα, ή στα γερμανικά.
Wirklich nette Gedichte, liebe Freunde! Entschuldigen Sie, Helena, daß ich Sie lange "in Erwartung von Kommentaren" gelassen habe: erst jetzt habe ich mich eingelogt. Wie sie gesehen haben, man muß sich fragen, was unser Gastgeber Kentrotis n i c h t übersetzt hat!
ΑπάντησηΔιαγραφήNun aber gibt es eine Tradition, in der das Liebesmotiv andere Tiefen und Höhen erreicht. Man denke etwa an die Anfangsversen des "Tristan" August von Platens: "Wer die Schönheit angeschaut mit Augen / ist dem Tode schon anheimgegeben", oder z.B. an Paveses allerletzte Zyklen. Allen voran wußten die Griechen, daß der Zustand des Liebenden einer Krankheit gleichkommt - ich erinnere e.g. an die Pathologie der Liebe bei Sappho und Euripides, wobei das Verliebtsein mit den furchtbarsten physischen Symptomen Hand in Hand geht. Man denke auch an Meister des Rankes von Shakespeare, Hölderlin, Baudelaire, Kavafis, Rilke. Die wahre Schönheit, d. h. innere und äußere zugleich, ist wirklich überwältigend, ja tödlich.
Aber heute wollen wir mit optimistischen Liebesgedichten feiern und dem Eros das Gift nachsehen, das er in die Seele der Liebenden eintropft!
Αγαπητή Έλενα, η αγάπη είναι σίγουρα αντιφατική. Ξυπνάει μέσα στα στήθια τα πιο παράξενα και αντίπαλα συναισθήματα.Διάβασε (αν δεν το έχεις διαβάσει ήδη) τι νοιώθει ο ποιητής-εραστής Edmund Spenser για την αγαπημένη του.Δες την αντίθεση. Τι πόλεμος γίνεται μέσα του, τι ταραχή. Πως θέλει να την εκδικηθεί αλλά και να την αποθεώσει. Τα σονέτα είναι οι αριθμοί 10 και 75 από τα Amoretti.
ΑπάντησηΔιαγραφήΔεν τολμώ να τα μεταφράσω οπότε τα παραθέτω έτσι.
10
UNRIGHTEOUS Lord of love what law is this,
That me thou makest thus tormented be:
the whiles she lordeth in licentious bliss
of her freewill, scorning both thee and me.
See how the Tyranness doth joy to see
the huge massacres which her eyes do make:
and humbled hearts brings captives unto thee,
that thou of them mayst mighty vengeance take.
But her proud heart do thou a little shake,
and that high look, with which she doth comptroll
all this worlds pride bow to a baser make,
and all her faults in thy black book enroll.
That I may laugh at her in equall sort,
as she doth laugh at me and makes my pain her sport.
75
ONE day I wrote her name upon the strand,
but came the waves and washèd it away:
again I wrote it with a second hand,
but came the tide, and made my pains his prey.
Vain man, said she, that dost in vain assay,
a mortal thing so to immortalize,
for I my self shall like to this decay,
and eek my name be wipèd out likewise.
Not so, (quoth I) let baser things devise,
to die in dust, but you shall live by fame:
my verse your virtues rare shall eternise,
and in the heavens write your glorious name.
Where whenas death shall all the world subdue,
our love shall live, and later life renew.
Να λοιπόν που το μπλογκάκι γίνεται βήμα διαλόγου. Γουστάρω, ούτως ειπείν!
ΑπάντησηΔιαγραφήHalas, Fried, Spenser, τι έξοχη συντροφιά, αγαπητοί φίλοι! Και τι βαθύτατη σύμπνοια, τι ομοιότητα εσώτερη στον τρόπο με τον οποίο όλοι τους μυθολογούν το μυστήριο του έρωτα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΌμως πώς θα μπορούσε να γίνει αλλιώς; Τα αληθινά πάθη είναι δισυπόστατα. Μαχαίρια δίκοπα που μας κατέχουν και την ίδια στιγμή μας ευλογούν. Που μας υψώνουν και ταυτόχρονα μας καταργούν.
Απ' την ομήγυρη αυτή των ποιητών που μελέτησαν εις βάθος την ενδιάθετη και ανυπέρβλητη αντινομία του έρωτα, μου φαίνεται ωστόσο, δεν πρέπει να λείψει ο μέγιστος σονεττογράφος της ιταλικής, αλλά και πάσης άλλης ευρωπαίας λαλιάς: ο Φραγκίσκος Πετράρκα.
Ωσότου ο μαΐστωρ Κεντρωτής δεήσει κι επίσημα να μας προσφέρει τες μετάφρασές του τες πετραρχικές, ένα δεκατετράστιχον, φερμένο εδώ στα ελληνικά από το παραδρόμι του Μαρτίνου Όπιτς, του οποίου η Verdeutschung ανατρέχει στις αρχέ του 17ου αιώνα:
Αν είναι η αγάπη ανύπαρκτη, πώς τότε με φλογίζει;
Αν πάλι υπάρχει αληθινά, για ποιους σκοπούς δουλεύει;
Αν είναι αγνή και αγαθή, γιατί να με παιδεύει;
Αν είναι πάλι μοχθηρή, πώς ηδονές χαρίζει;
Άμα το θέλω που αγαπώ, πόνους πώς δοκιμάζω;
Κι αν δεν το θέλω, τι ωφελεί η θλίψη ετούτη πάλι;
Αν δεν μου είναι ποθητή, ποιος μου την επιβάλλει;
Κι άμα μου είναι ποθητή, τότε γιατί στενάζω;
Όπως η χλόη που λυγά στον άνεμο υποφέρω,
καθώς με φέρνει μια από δω και μια από την άλλη,
σαν βάρκα κλυδωνίζομαι στα κύματα τα μαύρα
που μέσα στ' άγριο πέλαγο δεν βρίσκει τ' ακρογιάλι.
Κι ούτε ό,τι ξέρω θέλω πια, ούτε τι θέλω ξέρω.
Το θέρος νιώθω παγωνιά και το χειμώνα λάβρα.
Αγαπητέ Κουτσουρέλιε, με την άδειά σας θα ανεβάσω το οπιτσιανό μετάφρασμα του Πετράρχη στην πρώτη σελίδα του μπλογκ και θα βάλω ίσως κι ένα-δυό δικά μου. Πάντως, άχρι του νυν, έχω τελειώσει 145 σονέττα του τύπου που λάτρευε έως θανάτου τη Δάφνη. Έχουμε, λοιπόν, δρόμο ακόμη: 3-4 χρονάκια στο νερό, για να μεταφράσω όλα (μαζί και τις ωδές, τις σιξτίνες και τα μαδριγάλια) Νά' μαστε καλά να μεταφράζουμε (αμφότεροι, αλλά και όλοι οι καλοί μας φίλοι, παλαιοί τε και νεώτεροι). Χαίρε!
ΑπάντησηΔιαγραφήΣυμφωνώ με τον κ. Κεντρωτή, ο οποίος με πρόλαβε με το σχόλιό του περί "βήματος διαλόγου" κι απαυξάνω! Είναι πολύ σημαντικό κι όμορφο, ιδίως στις μέρες μας, που υπάρχει μια τέτοια συντροφιά ανθρώπων, διατεθημένων να συνδιαλαγούν περί καθολικών χαρακτηριστικών της ανθρωπότητας και μάλιστα με όρους της ποίησης.
ΑπάντησηΔιαγραφήΧαίρομαι που είμαι μέλος αυτής της ρομαντικής (αλλά γιατί όχι;) παρέας κι σας ευχαριστώ πολύ για τις προτάσεις και τα σχόλιά σας!
Και εις άλλα με υγεία!
@Callimachus:
Lieber Callimachus,
was Herr Kentrotis alles übersetzt hat, kenne ich aus erster Hand und ist wirklich bewundernswert... Deshalb glaube ich, dass wir hier vieles noch von ihm zu lesen haben, nicht wahr?