JORGE
LUIS BORGES
ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ
Ετούτη
τη στιγμή, εδώ και τώρα,
μας
φαίνονται εύκολα πως ήσαν όλα
στο
χτες το ανέκκλητο, το διαπλασμένο:
το
κώνειο μόλις έχει πιεί ο Σωκράτης
και
συζητούσε της ψυχής τους δρόμους,
ενόσω
ο θάνατος, κυανός, επάνω
σκαρφάλωνε
απ’ τα ψυχρά του πόδια·
στη
ζυγαριά η ανελέητη η σπάθη
αντήχαε·
η Ρώμη, να, το εξάμετρό της
το
πλούσιο επέβαλε σε αυτής της γλώσσας
το
μάρμαρο το ατίθασο, και βάθη
πλέον
κατοικεί κερματισμένη τώρα·
οι
πειρατές του Χένγκιστ έκοψαν με
κουπιά
τής Βόρειας Θάλασσας τα πλάτη
και
θαρραλέοι και με ακμαίο χέρι
βασίλειο
ίδρυσαν που θα γινόταν
μι’
ανίκητη ύστερα αυτοκρατορία·
ο
σάξων άναξ στον ομόλογό του
της
Νορβηγίας υποσχέθηκε ότι
μια
γης εφτά ποδάρια θάν του δώσει
και
μάλιστα προτού να δύσει ο ήλιος –
το
ετήρησε: στης μάχης το πεδίο· της
ερήμου
οι ιππείς καλύψαν τον Λεβάντε
και
απείλησαν τους τρούλους της Ρωσίας·
ο
Πέρσης, που διηγήθηκε την πρώτη
από
τις χίλιες μία νύχτες, λένε
δεν
ήξερε καθόλου πώς αρχίζει
εκείνο
το βιβλίο που τόσοι αιώνες,
με
τις μετέπειτα γενιές, δεν θα το
παράταγαν
μες στη σιωπή της λήθης·
ο
Σνόρρι στη χαμένη έσωσε Θούλη
το
φως, που σε βαριές εσπέρες σβήνει
ή
μες στη νύχτα, εκεί που η μνήμη θέλει
να
ρθει η ώρα κι η στιγμή να διασωθούνε
τα
γράμματα και οι θεοί της Γερμανίας·
ο
Σοπενχάουερ βρήκε, ακόμα νέος,
του
σύμπαντος το γενικό το σχέδιο·
στο
Μπρούκλιν, σ’ ένα εκεί γραφείο, ο Ουίτμαν,
σε
οσμές μελάνης μέσα και ταμπάκου,
απόφαση
το πήρε, μα δεν είπε
καν
λέξη σε κανέναν, πως εκείνος
το
σύνολο θα γίνει των ανθρώπων
και
πως θα γράψει ένα βιβλίο νά ’ναι
για
τους ανθρώπους όλους· ο Αρεδόνδο
ξεπάστρεψε
τον Ιριάρτε Βόρδα
αχάραγο
μες στο Μοντεβιδέο
και
παραδόθηκε έπειτα εξηγώντας
στους
δικαστές πως ήταν αυτουργός και
κανέναν
πως δεν είχε συνεργό του·
στρατιώτης
έπεσε στη Νορμανδία·
στρατιώτης
έπεσε στη Γαλιλαία.
Αυτά
τα πράγματα μπορούσανε να
μην
έχουν γίνει. Μάλλον δεν υπάρχουν.
Σχεδόν.
Τα φανταζόμαστε μες σ’ ένα
χτες
αναπόδραστο, μα και μοιραίο.
Το
τώρα μόνο υπάρχει. Χρόνος άλλος
δεν
απαντάται. Μόνο αυτό το τώρα,
απόγειο
αυτού που θά ’ρθει και όλων όσα
εγίνανε:
η στιγμή ακριβώς που πέφτει η
σταγόνα
στην κλεψύδρα. Απατηλό είναι
το
χτες: περιοχή κέρινων σχημάτων
που
ακίνητα προβάλλουν ή αναμνήσεις
με
αξία φιλολογική που ο χρόνος
θα
ρθει στο μέλλον να τις καταπιεί όλες
μες
στους καθρέφτες του. Και μη νομίζεις
πως
βρίσκονται υπαρκτοί ο Έρικ ο
Ερυθρόχρους,
ο
Κάρλος ο Δωδέκατος, ο Βρένος
και
τούτ’ η εσπέρα η αόρατη, η δικιά σου,
που
εγίνηκε δικιά σου: όχι στη μνήμη,
μα
στην αιωνιότητά σου είναι.
Μετάφραση:
Γιώργος Κεντρωτής.
