CRAFT

 

ΑΝΤΩΝΗΣ ΜΠΑΛΑΣΟΠΟΥΛΟΣ

CRAFT

Για το Γιώργο Κεντρωτή

Κάθε μέρα, ο Γιώργος Κεντρωτής φτιάχνει καφέ και δουλεύει με τις λέξεις. Στην πορεία, ανεβάζει --κάθε μέρα-- τεκμήρια του έργου, με μια σημείωση για το χώρο και τον χρόνο όπου επιτελέστηκε. Δεν είναι βέβαια για να μας πείσει ότι αυτός, πράγματι, είναι ο μεταφραστής. Αυτό το ξέρουμε ήδη. Είναι, λέω εγώ, γιατί το βιβλίο, πριν γίνει εμπόρευμα --ναι, όπως όλα τα εμπορεύματα-- είναι έργο. Και στον Γιώργο Κεντρωτή αρέσουν τα σημάδια του έργου. Του αρέσουν οι κάθετες γραμμές που χάραξε για να μετράει το μέτρο του στίχου, οι διορθώσεις και οι μουντζούρες, ο χρόνος πάνω στη διαδικασία σαν ένας επιπρόσθετος τόνος στο πολυτονικό του, με τη δική του μουσική. Του αρέσει, όπως άρεσε στους παλιούς μαστόρους να γράφουν τα αρχικά τους και την ημερομηνία που φτιάξανε κάτι κάπου κρυφά στο αντικείμενο, πριν αυτό αλλοτριωθεί στην αγορά.

Η λογοτεχνία, όπως και όλες οι μορφές τέχνης, δεν είναι μια υπόθεση αθώα. Πάνω από όλα, δεν είναι μια αταξική υπόθεση. Επειδή είναι εξ ορισμού υπόθεση ελεύθερου και διαθέσιμου χρόνου αυτών που τη γράφουν, αυτών που την περιγράφουν, την μετα-γράφουν, και την διαβάζουν, κουβαλά πάντα πάνω της το λούστρο μιας πολυτέλειας. Όταν την αγαπήσει κανείς, γνωρίζει, οσοδήποτε ασυνείδητα, ότι αγαπά κάτι πολυτελές. Και σε κάποιες περιπτώσεις, κάτι που δεν προοριζόταν για αυτόν. Τα παλιότερα χρόνια, αυτή η επίγνωση μιας απαγορευμένης στην ουσία σχέσης ήταν αρκετά έντονη. Οι φτωχοί δεν διάβαζαν βιβλία, και αυτή η πρόταση δεν ήταν μονάχα περιγραφική, ήταν κανονιστική. Δεν ξέρω, πραγματικά δεν ξέρω, πόσοι σήμερα έχουν την εμπειρία να τους κοροϊδεύουν οι ομόλογοι τους, το περιβάλλον τους, επειδή διαβάζουν. "Και τι νομίζεις ότι κάνεις;" "Εσύ τώρα τι θες να μας πεις;" Γιατί στη φτώχεια, ο άρρητος νόμος είναι η αναπαραγωγή της φτώχειας. Και τα γράμματα είναι ύποπτα, ανήκουν κάπου αλλού. Πώς να διατηρήσεις λοιπόν μια σχέση μαζί τους όταν σε κάποιο επίπεδο ξέρεις πως είναι αλήθεια ότι τα γράμματα σε εχθρεύονται; Ή, πώς να συνεχίσεις να είσαι αυτό που είσαι, να μην προδώσεις τις ρίζες σου αλλά να μην τις αφήσεις και να σε πνίξουν;

Χρειάζονται σημάδια και ίχνη μιας καταβολής ταπεινότερης από το στιλπνό, τυπωμένο χαρτί, από την τακτοποίηση του, από την εντέλεια του. Χρειάζεται ακόμα το ίχνος μιας προσπάθειας κι ενός αγώνα που δεν έχει τέλος γιατί δεν έχει τέλος ούτε η διαπραγμάτευση του πώς να μείνεις αληθινός μέσα στα γράμματα, πώς να αποτινάξεις από πάνω σου ευκολίες που κάποια στιγμή σου προσφέρονται απλόχερα, πώς να κρατήσεις, σα να 'ταν κάποιο φυλαχτό από τη μάνα σου, την ατέλεια εκείνη που πάντα σε τρώει και πάντα σε σπρώχνει.

Είναι θέμα ήθους, δηλαδή προσανατολισμού στην ύπαρξη. Και είναι θέμα της διαφύλαξης, ως κόρης οφθαλμού, μιας διαφοράς: ο μάστορας, o craftsman, δεν είναι Master. Είναι η απάντηση της στατιστικής ανωνυμίας της ευφυίας στους Masters.