Ποδήλατα και ποδηλάτες: Περί μεταφράσεως ο λόγος
Γιώργος Κεντρωτής (εκδ. Gutenberg, 2021)
Τι ασυνήθιστος τίτλος – και πόσο ευρηματικός! Επίσης, πόσο έντονη η αίσθηση του υπερρεαλισμού στο εξώφυλλο του πολυσέλιδου τόμου! Διαβάζοντας το ομώνυμο κεφάλαιο καταλαβαίνουμε ότι το εξώφυλλο παραπέμπει στον στίχο του υπερρεαλιστή Ανδρέα Εμπειρίκου «Η ποίησις είναι ανάπτυξι στίλβοντος ποδηλάτου»: αυτός ο στίχος και οι μεταφραστικές του προεκτάσεις αποτελούν ένα από τα βασικά κεφάλαια του καινούργιου βιβλίου του Γιώργου Κεντρωτή, ποιητή, μεταφραστή και καθηγητή Θεωρίας & Πράξης της Μετάφρασης στο ΤΞΓΔΜ του Ιονίου Πανεπιστημίου.
Το βιβλίο χωρίζεται σε τρία μέρη. Το πρώτο μέρος φέρει τον τίτλο «Μίμηση, επανάληψη, πειθώ» και είναι το πλέον θεωρητικό, με αναφορές σε αρχαίες πηγές πρωτίστως (Πλάτωνα, Αριστοτέλη, Κικέρωνα) και δευτερευόντως σε νεότερους θεωρητικούς όπως ο Τζορτζ Στάινερ. Αποτελεί τη θεώρηση του συγγραφέα για τη μεταφραστική διαδικασία. Όπως γράφει ο ίδιος, συγκεκριμένα: «Υπό τον όρο μεταφραστική και με τον ορισμό της μετάφρασης ως έγχρονης μιμητικής επανάληψης ερευνώ τη μεταφρασιμότητα της λογοτεχνίας, ιδίως δε της ποίησης» (σ. 14). Το δεύτερο μέρος, με τίτλο «Και στα Σούσα το φεγγάρι είναι κόκκινο», έχει περισσότερο πρακτική κατεύθυνση, ωστόσο δεν λείπει η θεωρία περί μετάφρασης, εδώ όμως αναφέρεται με τους διαφορετικούς τρόπους που την προσεγγίζουν μέσα από το μεταφραστικό τους έργο γνωστοί ποιητές: ο Εγγονόπουλος, ο Εμπειρίκος, ο Σεφέρης, ο Ρίτσος, ο Ελύτης κ.ά. Στην πολύ ενδιαφέρουσα αυτή ενότητα, ο Γιώργος Κεντρωτής έχει εντοπίσει και μας παρουσιάζει γλαφυρά τις άμεσες ή έμμεσες αναφορές που κάνουν οι ποιητές στη μεταφραστική τους θεώρηση. Το τρίτο και τελευταίο μέρος του έργου, με τίτλο «Nec ut interpres, sed ut orator» περιλαμβάνει τη μετάφραση του συγγραφέα για το έργο de opimo genere oratorum του Κικέρωνα.
Κάθε κεφάλαιο του συγγράμματος αποτελεί κι έναν ξεχωριστό κόσμο, κaι οι κόσμοι αυτοί εκτείνονται από την αρχαιότητα έως τον 20ό αιώνα. Χωρίς υπερβολή, θα πούμε ότι αποτελεί μια συμπυκνωμένη διατριβή που μας διδάσκει πολλά. Ο ευρυμαθής, χειμαρρώδης συγγραφέας μας διακρίνεται για τον μεστό νοημάτων, μακροπερίοδο, ευρηματικό λόγο του, ο οποίος αποκαλύπτει το εύρος και τη χάρη της ελληνικής γλώσσας. Το έργο μάς ανοίγει ορίζοντες που αξίζει να εξερευνήσουμε!
Δημοσιεύθηκε στο Μετάφραση Newsletter, τεύχος 187, Απρίλιος 2022.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου