ΕΠΕΤΕΙΟΣ
ΚΛΕΙΝΩ
25 ΧΡΟΝΙΑ ΣΤΟ ΙΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
«Εν
τέταρτον αιώνος», όπως έλεγαν οι παλαιότεροι, κλείνω σήμερα στο Τμήμα Ξένων
Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας του Ιονίου Πανεπιστημίου. Δεν πρόκειται να
κάνω απολογισμό, αλλά θέλω να γράψω πέντε πράγματα, έτσι για να τα πω, έτσι για
να υπάρχουν κάπου γραμμένα. Ο απολογισμός (αν τον έκανα) θα ήταν αναμφισβήτητα
θετικός – από πάσης απόψεως.
Μου
δόθηκε η ευκαιρία να διδάξω σε νέα παιδιά αυτό που εδώ και σαράντα χρόνια κάνω:
μετάφραση,… να μεταφράζω. Και το έκανα πάντα αξιοπρεπώς: καταθέτοντας στο
μάθημα τη δική μου άποψη, πάντα ανέφερα και τις απόψεις των άλλων – εξ άλλου
είναι πλειοψηφικές. Δεν με ενδιέφερε ποτέ να πείσω (να «καταπείσω») κανέναν για
τίποτα. Ελεύθερα μπορεί ο καθένας να επιλέξει. Εγώ έχω επιλέξει να κινούμαι στα
όρια κατά το παράδειγμα όλων εκείνων που θαυμάζω και ακολουθώ ως δασκάλους. Δίδαξα
«Θεωρία και Πράξη της Μετάφρασης», καθώς και ειδικές μεταφράσεις: Τεχνική,
Λογοτεχνική και Νομική Μετάφραση (3 διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα) από τα
Γερμανικά προς τα Νέα Ελληνικά, καθώς και μετάφραση ποίησης και φιλοσοφίας από
τα Αρχαία Ελληνικά και τα Λατινικά προς τα Νέα Ελληνικά. Για τις ανάγκες του
προγράμματος σπουδών χρειάστηκε να διδάξω Νεοελληνική Λογοτεχνία, Παγκόσμια
Λογοτεχνία, καθώς και Διεθνές Δίκαιο και Εισαγωγή στο Δίκαιο.
Είναι
ευτυχία να είσαι και να βρίσκεσαι (ολοένα πιο μεγάλος εσύ στα χρόνια) με νέα
παιδιά. Ουδέποτε είχα κανένα πρόβλημα με τους φοιτητές. Μπορώ να πω μάλιστα ότι
τους ήμουν διαχρονικά αγαπητός. Δεχόμουν τις διαφωνίες τους (και εντός της
αίθουσας και εκτός) και πρόβαλλα πάντοτε ανοικτά τις δικές μου θέσεις. Με
κάποιους από αυτούς είμαι πλέον φίλος. Χαίρομαι πολύ, όταν με συναντούν στον
δρόμο παλιοί μου φοιτητές και με χαιρετούν.
Γνώρισα
καλούς συναδέλφους (και στο Τμήμα μου, και σε άλλα Τμήματα, και σε άλλα ΑΕΙ),
και με κάποιους από αυτούς είμαστε πλέον φίλοι. Δεν μπορείς να είσαι φίλος με
όλον τον κόσμο – είναι αδύνατο. Αρχή μου, πάντως, είναι να είμαστε με τους
συναδέλφους όχι «φίλοι», αλλά «καλοί συνάδελφοι». Αυτό είναι το κρίσιμο desideratum.
Πάντοτε
έλεγα και εξακολουθώ να λέω ανοιχτά και απερίφραστα τη γνώμη μου, γνωρίζοντας
ότι οι απόψεις μου δεν είναι δημοφιλείς – πολλές φορές, μάλιστα, δημιουργούν και
«φόβο». Ποτέ δεν έκρυψα την πολιτική μου θέση, γιατί, πρώτον, δεν έχω τίποτα να
ντρέπομαι γι’ αυτήν, και, δεύτερον, γιατί δεν με ενδιαφέρει καθόλου η εκτίμηση
κανενός «φοβισμένου». Σπάνια βάζω νερό στο κρασί μου: και μόνο σε επουσιώδη
πράγματα. Γιατί, αν έβαζα, εγώ θα κατέληγα να πίνω μόνο νερό, και όλοι οι άλλοι
θα απολάμβαναν δι’ εμού το κρασάκι τους. Και αυτό δεν είναι δίκαιο.
Και
στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο και σε άλλα ΑΕΙ γνώρισα και αγράμματους (ξύλα απελέκητα)
και κακοήθεις. Κάμποσα καθήκια τα έφερε η τύχη (και η ψήφος μου) στον δρόμο
μου, Χιλιάδες (ναι χιλιάδες!) σελίδες έγραψαν και ξαπόστειλαν εναντίον μου,
όπου έκριναν ότι έπρεπε να τις στείλουν. Έχω κερδίσει 19 δικαστικούς αγώνες (και
πάντοτε ήμουν είτε εναγόμενος είτε μηνυθείς, ποτέ ενάγων ή μηνυτής) και ένα
«πειθαρχικό» παμψηφεί. Αυτά είναι τα κορυφαία παράσημά μου. Στα παράσημά μου
ανήκει και ένα έγγραφο, που μου έδωσε κάποιος εκ συστήματος συκοφάντης μου (πολλές
φορές ενάγων και μηνυτής μου), αναγνωρίζοντας ότι έσφαλλε στις κρίσεις και στις
πράξεις του και ότι ήθελε να αποκατασταθούν οι σχέσεις μας. Εννοείται ότι δεν
«αποκαταστάθηκαν», αλλά το έγγραφό του (με επισήμως γνήσια υπογραφή και βέβαιη
ημερομηνία) το έχω κορνιζάρει.
Με
λένε τρελό και παλαβό – άλλοι το λένε με συμπάθεια, άλλοι με κατανόηση, άλλοι
με φόβο, άλλοι με οίκτο, άλλοι ενδεχομένως κάπως αλλιώς. Όλοι τους έχουν δίκιο!
Όλοι ανεξαιρέτως. Ναι, είμαι τρελός και παλαβός, ακριβώς επειδή δεν δέχομαι τη
λογική της «προσαρμογής» και της «συνεργασίας» (κατά την ιδιόλεκτό μου: της
«κολλαμποροσύνης»).
Το
Πανεπιστήμιο μού έδωσε την άνεση να ασχοληθώ με πράγματα που με ενδιέφεραν πολύ
και που θα ήταν σχεδόν αδύνατο να τα κάνω, αν τα προς το ζην τα εξασφάλιζα από
την άσκηση της δικηγορίας. Γι’ αυτό και του είμαι ευγνώμων.
Εξακολουθώ
να είμαι μεταφραστής μάχιμος, και δεν θέλω με κανέναν τρόπο να είμαι
μεταφρασιολόγος. Προτιμώ να μεταφράζω παρά να μιλάω για τη «μετάφραση», όπως ο
ψωμάς και ο τσουκαλάς φτιάχνουν ψωμιά και τσουκάλια αντίστοιχα και δεν
θεωρητικολογούν περί αρτοποιητικής και κεραμολογίας. Βεβαίως, ο καθένας είναι
ελεύθερος να κάνει ό,τι προαιρείται, και εύχομαι σε όλους να το κάνουν καλά και
να είναι ευτυχείς. Εγώ είμαι ευτυχής ως μεταφραστής. Σε κάποιους (μέσα κι έξω
από το Πανεπιστήμιο) δεν αρέσω, το ξέρω. Μου αρέσει αυτό: που δεν αρέσω. Αν,
μάλιστα, σε κάποιους συγκεκριμένους άρεσα, θα έπρεπε να ανησυχώ, να ανησυχώ δε πολύ:
ότι έχω μεταλλαχτεί σε κάτι απαίσιο.
Έχω
κάτι λίγα χρόνια ακόμα –καλά να είμαστε– να υπηρετήσω στο Πανεπιστήμιο. Ελπίζω
να πάνε όλα καλά. Μου είχε δοθεί η ευκαιρία να φύγω και να πάω αλλού. Δεν έχω
μετανιώσει που έμεινα εδώ. Εδώ είναι το σπίτι μου.
