Τρίτη 20 Μαρτίου 2007
ΤΟ ΚΕΝΟ ΤΗΣ ΑΒΥΣΣΟΥ
CESARE PAVESE (1908-1950)
VERRÀ LA MORTE E AVRÀ I TUOI OCCHI
Verrà la morte e avrà i tuoi occhi-
questa morte che ci accompagna
dal mattino alla sera, insonne,
sorda, come un vecchio rimorso
o un vizio assurdo. I tuoi occhi
saranno una vana parola,
un grido taciuto, un silenzio.
Così li vedi ogni mattina
quando su te sola ti pieghi
nello specchio. O cara speranza,
quel giorno sapremo anche noi
che sei la vita e sei il nulla
Per tutti la morte ha uno sguardo.
Verrà la morte e avrà i tuoi occhi.
Sarà come smettere un vizio,
come vedere nello specchio
riemergere un viso morto,
come ascoltare un labbro chiuso.
Scenderemo nel gorgo muti.
22 marzo ’50
ΘΑ ΡΘΕΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΑΙ ΘΑ ’ΧΕΙ ΤΑ ΔΙΚΑ ΣΟΥ ΜΑΤΙΑ
Θά ’ρθει ο θάνατος και θά ’χει τα δικά σου μάτια -
εκείνος πλάι εκεί ο συνοδίτης
ο από φυλακής πρωίας μέχρι νυκτός ακοίμητος
και απηνής και αδιάφορος, σαν γριαφαφούτα Ερινύα
ή σαν τ’άραχνα κρίματα τα παραλοϊκά. Τα μάτια σου
θά ’ναι μάταιο ρήμα,
κραυγή πνιγμένη θα είναι, θά ’ναι σιωπή.
Κι έτσι δα, έτσι θαν τα βλέπεις κάθε που ξυπνάς το πρωί
και σκύβεις και κοιτιέσαι στον καθρέφτη
μονάχη. Ω ηδεία ελπίς,
την ημέρα εκείνη θα δούμε και θα μάθουμε όλοι
ότι του βίου είσαι το πλήρωμα και το κενό της αβύσσου.
Για όλους έχει ο θάνατος μια ματιά φυλαγμένη.
Θά ’ρθει ο θάνατος και θά ’χει τα δικά σου μάτια.
Θά ’ναι σαν να ξεπλένεις κρίμα παλαιό
σαν να κοιτάς μες στον καθρέφτη και να βλέπεις
όψη νεκρή που αναδύεται,
και σαν ν’ ακούς να σου μιλάνε σφαλιστά χείλη.
Άλαλοι θα καταδυθούμε στα τάρταρα.
25 Μαρτίου 1950
Μετάφραση: Γιώργος Κεντρωτής
Είναι τόσο χαρμόσυνο που αυτό το ω ηδεία ελπίς σαν ω κηδεία ελπίς φαντάζει.
ΑπάντησηΔιαγραφήCESARE PAVESE
ΑπάντησηΔιαγραφήtO C. from C.
Tu,
screziato sorriso
su nevi gelate -
vento di Marzo,
balletto di rami
spuntati sulla neve,
gemendo e ardendo,
i tuoi piccoli "oh!" -
daina dalle membra bianche,
graziosa,
potessi io sapera
ancora
la grazia volteggiante
di tutti i tuoi giorni,
la trina di spuma
di tutte le tue vie -
domani è gelato
giù nella pianura -
tu, screziato sorriso,
tu, risata ardente.
Ω Εσύ
διάστικτο χαμόγελο
στα παγωμένα χιόνια
αεράκι του Μαρτίου
μπαλέτο από κλαδιά
που έσπασε το χιόνι,
παραπονεμένο και λαμπερό
λίγα μικρά σας ω!
λευκές οπλές του ελαφιού
μεγαλειώδεις
θα μπορούσα να ξέρω
που ανεμοδέρνεστε όλες τις μέρες
σε ποιους δαντελένιους δρόμους;
Το αύριο στέκει παγωμένο στην πεδιάδα.
Ω, εσύ
διάστικτο χαμόγελο
λαμπερό γέλιο
Και ένα ακόμα. Έλενα η σειρά σου
La terra e la morte
Tu sei come una terra
che nessuno ha mai detto.
Tu non attendi nulla
se non la parola
che sgorgherà dal fondo
come un frutto tra i rami.
C'è un vento che ti giunge.
Cose secche e rimorte
t'ingombrano e vanno nel vento
Membra e parole antiche.
Tu tremi nell'estate
To poihma auto htan kai einai shmadiako, toso gia mena oso -pisteuw- kai gia esas.
ΑπάντησηΔιαγραφήThumamai akoma to daktulografo ths kataplhktikhs metafrashs sas (mazi me alla poihmata tou Pavese), pou mou 'xate xarisei ton prwto kairo ths gnwrimias mas - pane kapou deka xronia.
Kai vevaia to "mania di solitudine", pou eixa epimeinei gurw sta 1999 oti prepei na to metafrasete "gia logariasmo mou" - kati pou telika egine, kai malista prosfata (2006).
Prepei kapote na "vgaloume" kai enan (akomh) Pavese, se vivlio.
Vivliografika tina:
Dustuxws mia ellhnikh metafrash twn poihmatwn tou Cesare Pavese sto sunolo tous kai me to italiko keimeno antikrusta, pou kukloforhse prosfata apo tis ekdoseis Printa, einai a t h l i a (kai me paidariwdh eisagwgh, kata to sunhthes).
Prosfata kukloforhse mia diglwssh ekdosh twn poihmatwn tou Pavese, me eksairetikh metafrash sta agglika, upo ton titlo "Disaffections". H germanikh metafrash ("Hunger nach Einsamkeit", ekd. Ammann kai meta Fischer) kai oi gallikes ston Gallimard (NRF) einai, vevaia, gnwstes kai diavazontai apo xronia.
Kai kati sxetika me to prwtotupo keimeno: H filologika egkuroterh (kai plhresterh, kathws periexei plhthos Juvenilia, eisagwgh kai vivliografies) ekdosh twn "Poesie" einai h teleutaia pou vghke ston Einaudi me ashmi ekswfullo.
Thumizw oti to "Mestiere di vivere", pou kukloforouse 40 xronia se logokrimenh morfh, ksanavghke gia prwth fora plhres, kai malista me ektenh eisagwgh kai gennaia upomnhmatismeno.
@iren:Δυστυχώς το κατάστημα διαθέτει (πέραν των ελληνικών por supuesto) μόνο αγγλικά, γερμανικά και ισπανικά, οπότε, αν και καταλαβαίνω κάτι λίγα (ελάχιστα), δεν αναλαμβάνω παράδοση.. Πολύ ευχαρίστως, όμως, για τις παραπάνω γλώσσες. Ευχαριστώ, πάντως, για τη μνεία και την πρόταση!
ΑπάντησηΔιαγραφήΈλενα, αφού τα ιταλικά σου δεν σε βοηθούν, τι θα 'λεγες για το εξής (ο Παβέζε έχει απ' όλα):
ΑπάντησηΔιαγραφήLast blues, to be read some day
'T was only a flirt
you sure did know –
some one was hurt
long time ago.
All is the same
time has gone by –
some day you came
some day you'll die.
Some one has died
long time ago –
some one who tried
but didn't know.
Μαιτρ, αν θυμάστε και η δική μας γνωριμιά από τον Τσέζαρε ξεκίνησε.
Κι ας τον έλεγα τότε Τσεζάρε...
(Την Υψίφωτον Ενιαυτόβιβλον, αλήθεια, την προμηθευτήκατε; Ή να σας την φωτοκοπύσω;)
Αν και κατά τι κοιμωμένη
ΑπάντησηΔιαγραφήκαθώς κάπως κουρασμένη
πρόκληση είδα ν' αναμένει
απάντησή μου πεισμωμένη.
Με άλλα λόγια (νηφάλια αυτή τη φορά): επειδή μ'αρέσουν οι προκλήσεις και δη οι μεταφραστικές, καταπιάστηκα με το ποιημάτιον (όπως θα'λεγε κι ο δάσκαλός μου)για να σας ευχαριστήσω, μιας και μου θέτετε τέτοιες προκλήσεις. Ελπίζω να σας αρέσει:
Για μια κάποια φορά
Μια περιπέτεια ήταν
και το 'ξερες καλά
κάποιος υπέστη ήτταν
'κει πέρα στα παλιά
Όλα ίδια 'μείναν
πέρασε ο καιρός
ήρθες με τα κρίνα
μα ο χάρος πάλι εμπρός
Ετελεύτησεν κάποιος
πάει καιρός πολύς
προσπάθησε κάπως
μα ο δρόμος μακρύς
Καληνύχτα, αύριο πάλι!
Από τα λίγα ποιήματα που αγαπώ. Με ξένισαν κάποιες μεταφραστικές επιλογές, όπως το "από φυλακής πρωίας" και το "ηδεία ελπίς". Με αγγίζουν οι καθημερινές λέξεις που τρίβονται πιο πολύ πάνω μας. Πάντως δεν δικαιούμαι να ασκώ κριτική, δεν έχω μεταφράσει ούτε μια γραμμή στη ζωή μου.
ΑπάντησηΔιαγραφή@ Έλενα: Όπως βλέπεις, εκλεκτή μου μαθήτρια, οι φίλοι μου σου αναθέτουν δουγιές (που λένε και στην Κέρκυρα)...
ΑπάντησηΔιαγραφή@ Καλλίμαχος & Κουτσουρέλιος: Ούτε που θυμάμαι τίποτα, αλλά για να το λέτε εσείς έτσι θά 'ναι. Ο Παβέζε είναι, πάντως, πολύ-πολύ δύσκολος ποιητής. Αναπαιστικός δεκατρισύλλαβος γαρ, με τομές στο στίχο, ακόμα δε και μέσα στο μέτρο!
@ ΤΟΥΚΙΘΕΜΠΛΟΜ: Το "από φυλακής πρωίας..." παραπέμπει εκεί που όλοι ξέρουμε ότι παραπέμπει. Το "ηδεία ελπίς" παραπέμπει μέσω της Πολιτείας του Πλάτωνος στον Πίνδαρο, που μιλάει για τα γηρατειά και τον θάνατο. Διακειμενικότης (και άγιος ο Θεός...)
ΑπάντησηΔιαγραφήΠολύ όμορφα, Έλενα. Αλλά εκείνο το blues τι απέγινε; Μαιτρ, γιατί δεν διοργανώνετε έναν πανδικτυακό πανιστολογικό διαγωνισμό μεταφράσεως; Είμαι σίγουρος ότι η συμμετοχή θα είναι ενθουσιώδης και παμπληθής.
ΑπάντησηΔιαγραφή@κουτσουρέλιος: Χαίρομαι πολύ που σας άρεσε, σπεύδω όμως σήμερα να βελτιώσω το "'κει πέρα στα παλιά" αντικαθιστώντας το με το "'κει κάπου στα παλιά", εκτός κι αν μεταξύ του "'κει" και του "πέρα" βάλουμε κόμμα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΌσον αφορά, τώρα, τον τίτλο, θεώρησα ότι το σημασιολογιό βάρος βρίσκεται στο δεύτερο μέρος του, όπου τονίζεται η αοριστία που διαπνέει όλο το ποίημα με τα "κάποιος", "κάπως" και "κάπου".
Επιπλέον, για τίτλος του συγκεκριμένου ποιήματος, είναι υπερμεγέθης και δεν πιστεύω ότι αυτό αποσκοπεί κάπου, όπως για παράδειγμα στον Καβάφη, ο οποίος διάλεγε υπερμεγέθεις τίτλους προκειμένου να "παραπλανήσει" τον αναγνώστη και να μεταφέρει αλλού το επίκεντρο του ενδιαφέροντος (βλ."Μελαγχολία του Ιάσωνος Κλεάνδρου• ποιητού εν Κομμαγήνη• 595π.Χ.).
Ελπίζω να σας κάλυψε η απάντησή μου και, περιττό να πω, κάθε σχόλιο, διαφωνία και συμβουλή, καλοδεχούμενα, ούτως ειπείν, ευπρόσδεκτα!
Χαιρετισμούς!
@ Έλενα: Το "'κει κάπου στα παλιά" είναι κακέμφατο! Επειδή είσαι, "παιδί" "φανατικό για γράμματα" αυτά δέον όπως τα προσέχεις, ιδίως μάλιστα, όταν τα προτείνεις ως διορθώσεις! (Σε μάλλωσα πάλι!...) Χαίρε.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕξαιρετικό, Γιώργο! Μερικές ακόμη μεταφράσεις αυτού του ποιήματος:
ΑπάντησηΔιαγραφήΣωτήρης Τριβιζάς
Σπύρος Δόικας
Γιάννης Η. Παππάς, Σωτήρης Παστάκας, Τάκης Σινόπουλος